De 19° editie van de LOF-dag vond plaats op zaterdag 30 september 2023. De LOF-dag is een gezamenlijk initiatief van de Stichting Nederlands, de Vlaamse Volksbeweging, de Marnixring en het Ampzing Genootschap en vindt afwisselend plaats in Nederland en in Vlaanderen. Nadat we voor de 18° editie in Leiden te gast waren, was ditmaal het charmante Lier, de ‘poort der Kempen’ aan de beurt.
Na de inloop met koffie en de onvermijdelijke ‘Lierse vlaaikens’ mocht bestuurder Gust Wouters, die als gastheer een thuismatch speelde, een talrijk publiek verwelkomen in het cultureel centrum Vredeberg.
De eerste spreker van de dag was Liers burgemeester Rik Verwaest die het had over de belangrijke rol die zijn stad in de negentiende eeuw heeft gespeeld in het behoud van het Nederlands in Vlaanderen. Lier is immers de stad van Jan Frans Willems en kanunnik Jan Baptist David, die beiden aan de wieg stonden van de ontluikende Vlaamse Beweging. Willems werd In 1864 lid van de ‘Spellingcommissie’ die de eenheid van taal voor Vlaanderen en Nederland ambtelijk deed erkennen en werkte mee aan het Groot Woordenboek van de Nederlandsche Taal. De burgemeester verwees ook naar de befaamde Normaalschool van Lier, het eerste opleidingsinstituut voor onderwijzers in Vlaanderen. Koning Willem had deze “Rijkskweekschool” in 1816 opgericht, samen met die van Haarlem om het Nederlandstalig onderwijs in het hele rijk naar een hoger kwaliteitsniveau te tillen.
In een zeer gedocumenteerde lezing sprak Bernard Daelemans, voorzitter van het Vlaams Komitee voor Brussel en hoofdredacteur van het tijdschrift Meervoud over de situatie van het Nederlands en het Nederlandstalig onderwijs in Brussel. Dit geeft een gemengd beeld. Door het aanmerkelijk hoger pedagogisch niveau sturen vele anderstalige gezinnen hun kinderen naar het Nederlandstalig onderwijs waardoor dit een consoliderende factor is voor het Nederlands in Brussel. Anderzijds blijven de etnische- en dus ook de taaldiversiteit en de bevolkingsvlucht naar de rand toenemen wat een constante druk blijft uitoefenen op het relatieve gewicht van het Nederlands.
Na de lunchpauze kregen we een videoboodschap van Wilfried Haesen, bestuurder van de VVB en MRIS regiocoördinator, rechtstreeks van op de Taalgrenstocht, een tweedaagse wielertocht tussen Komen en Voeren, georganiseerd door de wielerclub ‘de Flandriens’ naar aanleiding van 60 jaar taalgrens (1963 – 2023)
Daarna had Prof. dr. Wouter Duyck het over de toestand van het Nederlands in het onderwijs. In het licht van de alsmaar dramatischer wordende Pisa-resultaten werd deze lezing een echte “oogopener”. Prof. Duyck, die de Vlaamse regering adviseert had het over de oorzaken van de achteruitgang van het onderwijsniveau in Vlaanderen en de manier waarop hieraan kan geremedieerd worden. Het goede nieuws is dat politieke kringen zich eindelijk bewust zijn geworden van het feit dat de jarenlange ‘race naar de bodem’ moet en kan gestopt worden en dat er terug moet gestreefd worden naar excellentie. De spreker toonde overtuigend aan dat dit niet haaks hoeft te staan op verdere democratisering van het onderwijs, wel integendeel.
In het verlengde van het verhaal van prof. Duyck kwam minister Ben Weyts bevestigen dat onder deze Vlaamse regering voor het eerst werk wordt gemaakt van het ombuigen van het pedagogisch beleid uit het verleden. Een geanimeerde vragenronde bewees dat dit onderwerp sterk leeft. Een suggestie voor onze Ringen: dit is een uitstekend thema om een maandvergadering rond te organiseren.
Het is vaste prik dat de Lof-dagen worden opgeluisterd door het Ampzing Genootschap, een origineel muzikaal ensemble van “oudere jongeren” die in grappige en vaak ironische termen hun voorkeur voor de Nederlandse taal en hun gezonde afkeer voor het allesoverheersende Engels bezingen.
Zo kwamen we stilaan bij het hoogtepunt van de dag: de uitreiking van de LOF-prijs der Nederlandse taal aan zanger/acteur/presentator/programmamaker Bart Peeters voor zijn consequent gebruik van kwalitatieve Nederlandstalige liedjesteksten.
De laureaat werd eerst toegezongen door het Ampzing Genootschap en dan was het tijd voor de traditionele LOF-rede. Deze kon vanzelfsprekend door niemand anders uitgesproken worden dan door spitsbroeder en inspirator van Bart Peeters, de licht absurdistische filosoof Hugo Matthysen. De barokke LOF-rede van de heer Matthyssen beantwoordde geheel aan de verwachtingen.
Een erg origineel kenmerk van de LOF-prijs is dat deze niet bestaat uit een geldsom, een oorkonde of een klassiek onderscheidingsteken. De prijs die overhandigd wordt, wordt ieder jaar speciaal ontworpen door een creatief bureau uit Haarlem, “Nieuwe Gracht Producties” in functie van de persoonlijkheid van de laureaat. Michaëla Bijlsma van het ontwerpbureau kwam enige toelichting geven bij het ontwerp voor Bart Peeters. Ditmaal was het een originele reiskoffer met handdoeken, kleding, bierviltjes en plectrums, alles voorzien van gepersonaliseerde cartoonachtige opdrukken die verwijzen naar de laureaat.
Nadat minister Ben Weyts de prijs plechtig overhandigd had, bedankte een zichtbaar opgetogen Bart Peeters op zijn geheel eigen, hyperkinetische manier.
De dag werd traditioneel besloten met een receptie en een vriendenmaal in het Hof van Aragon. De deelnemers aan het vriendenmaal konden vooraf nog genieten van een boottochtje op de schilderachtige Binnen-Nete. Deze Lof-dag was het werk van velen maar we kunnen niet nalaten om Gust Wouters en familie (drie generaties!) toch even uitdrukkelijk te vermelden. Zonder hun organisatorische en logistieke hulp zou de organisatie een pak lastiger geweest zijn.
Peter De Vos,
Marnixring Antwerpen Violier